,, Ręka jako wyspecjalizowany narząd odpowiedzialna jest w naszym życiu za większość funkcji”. 

To dzięki ręce możemy chwytać przedmioty, manipulować nimi, podpierać się i podciągać, wykonywać czynności precyzyjne i skomplikowane ruchy jak majsterkowanie, szycie czy pisanie. Wiadomo także, że ręka jest istotnym organem czuciowym, który pomaga nam rozróżniać wielkość, kształt. Za jej pomocą możemy sprawdzić temperaturę czy wilgotność. ,,Taka szeroka specjalizacja kończyn górnych sprawia, że to w głównej mierze ich sprawność decyduje o poziomie funkcjonowania każdego człowieka. Obszar kory mózgowej odpowiedzialny za ruchy całej kończyny górnej, a szczególnie dłoni, kciuka i palców zajmuje sporą powierzchnię, w stosunku do pozostałych obszarów kory odpowiadających za ruchy innych części ciała”. Świadczy to o tym, że ręce spełniają ogromną rolę w naszym życiu. Sprawne ręce umożliwiają człowiekowi wykonywanie prostych i skomplikowanych czynności dnia codziennego bez komplikacji. Zdarzają się jednak problemy, że dłonie nie są wystarczająco sprawne, wtedy pomocna może być terapia ręki.

1. Terapia ręki w odniesieniu do dzieci

Terapia ręki ma na celu usprawnianie tzw. motoryki małej, czyli precyzyjnych ruchów dłoni i palców jak i dostarczać wrażeń dotykowych, poznawania dzięki nim różnych kształtów, faktur materiałów ich różnicowania. Ćwiczenia w głównej mierze mają rozwijać sprawność ruchową dłoni dziecka, umiejętność prawidłowego chwytu pisarskiego oraz koordynację pomiędzy dłońmi. Etapem końcowym ma być umiejętność pisania. Zajęcia przeznaczone są dla dzieci, które:

• Nie lubią rysować, malować, lepić
• Mają problemy z czynnościami samoobsługowymi: zapinaniem guzików, wiązaniem butów, zakładaniem spodni, nalewaniem picia do szklanki itp.,
• Nie lubią układać puzzli i innych układanek
• Wykazują problemy z czynnościami grafomotorycznymi (pisanie, rysowanie, kolorowanie)
• Nie lubią dotykać nowych faktur i przedmiotów
• Które są nadwrażliwe na dotyk
• Mają problemy ze skupianiem uwagi
• Mają problemy z koordynacja wzrokowo – ruchową ( rzucaniem do celu, łapaniem, turlaniem piłki)
• Mają nieprawidłową postawę ciała podczas wykonywania prac przy stoliku
• Mają zbyt mocny, lub zbyt lekki chwyt narzędzia pisarskiego,
• Mają obniżone napięcie mięśniowe
• Maja zaburzenia integracji sensorycznej, Mózgowe Porażanie Dziecięce, Autyzm, i inne zaburzenia wykazujące nieprawidłowości
  w obrębie motoryki małej.

         Terapia ręki przeznaczona jest dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Poprzedzona jest wywiadem z rodzicem, analizą dokumentacji dotyczącej dziecka , wypełnieniem Arkusza rozwoju motoryki małej. Zadania realizowane w trakcie zajęć dostosowane są do wieku, zainteresowań, oraz potrzeb i możliwości psychoruchowych dziecka.

W naszej placówce pracujemy w oparciu o Program Terapii Ręki (PTR) stworzony przez Wiolettę Bartkiewicz oraz Anetę Giczewską. Każde zajęcia realizowane są według określonego schematu:

Dzieci mogą witać się w różny sposób paluszkami , dotykając jeden po drugim, łokciami, całymi dłońmi, machając rączkami , klaszcząc w dłonie. Technika i wybór aktywności zawsze jest inny i atrakcyjny dla dzieci.

2. Seria ćwiczeń rozmachowych.

W tej grupie znajdują się ćwiczenia rozluźniające mięśnie ramienia i przedramienia według T. Gąsowskiej i Z. Stępkowskiej . Do nich należą

- zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn (kartony, gazety, arkusze szarego papieru) dużym pędzlem ruchami pionowymi lub poziomymi z zachowaniem kierunku od lewej do prawej, z góry na dół,

- zamalowywanie dużej powierzchni ograniczonej konturem (dużych konturowych rysunków),

- malowanie dużych form falistych i szlaków itp.

3. Seria ćwiczeń manualnych.

Do tej grupy należą głównie ćwiczenia usprawniające małe ruchy ręki: dłoni, nadgarstka i palców. Mogą to być miedzy innymi :

- dotykanie dłoni, zaciskanie dłoni, otwieranie dłoni, gniecenie gąbki, piłeczek, wyczuwanie różnych powierzchni,

- zabawy z glina , plasteliną masą solną i innymi materiałami ustrukturyzowanymi,

- układanie płaskich układanek obrazkowych, geometrycznych , układanie domin cyfrowych, loteryjek ,

- składanie zabawek z oddzielonych części itp.

4. Seria ćwiczeń ruchów precyzyjnych

Początkowo są to ćwiczenia proste, w których dziecko wykonuje ruch palcami nie trzymając w nich żadnych przedmiotów . Stopniowo przechodzimy do ćwiczeń bardziej precyzyjnych angażujących chwyt pęsetkowy.

- dotykanie placów, zabawy paluszkowe, zabawy w deszczyk

- naśladowanie gry na pianinie, rozdzieranie papieru palcami

- zabawy z koralikami,

- aktywności plastyczne (lepienie , malowanie, rysowanie, wycinanie, wydzieranie, stemplowanie).

5. Relaks

W tej części zajęć dzieci mają możliwość posłuchania muzyki, zrelaksowania się. Tu również wprowadzana jest forma masażyków rąk. A za pomocą różnych faktur dostarczane są wrażenia dotykowe.

6. Pożegnanie.

W ostatnim punkcie programu Terapii ręki wykorzystujemy nasze dłonie żegnając się nimi w różny sposób przybijając piątkę, żółwika itp.

Terapia ręki   uwzględniająca powyższy program zawiera bardzo dużo różnych ćwiczeń, które są realizowane według potrzeb dziecka. Przedstawione wyżej ćwiczenia są tylko formą przykładu dla zrozumienia powyższego programu. Stanowią wzór do poszukiwania przez rodzica . Wdrażanie się
w powyższy program Terapii ręki krok po kroku, pozwala coraz lepiej panować nad ręką i coraz sprawniej się nią posługiwać, zarówno w odniesieniu do codziennych czynności wykonywanych przez dziecko jak i funkcji pisania.

Literatura:
A. Bartkiewicz, A. Giczewska ,,Terpia ręki”. Warszawa aCentrum2014
Materiały własne szkoleniowe ,,Terapia ręki” Centrum Edukacji i Rozwoju TUTOR

Opracowała: mgr Adela Nowicka