Jak wspierać rozwój mowy dziecka z afazją?

Wskazówki dla rodziców i nauczycieli.

1. Przed podaniem komunikatu należy skupić na sobie uwagę dziecka.

2. Należy mówić do dziecka nieco wolniej, eksponując ważne w zdaniu słowa poprzez ich podkreślenie głosem, intonacją, akcentem.

3. Należy używać raczej prostych i krótkich zdań.

4. Należy akceptować gesty i miny, których dziecko używa w celach komunikacyjnych.

5. Nie należy używać zdrobnień i zmiękczeń, które „zacierają” wyrazistość budowy słowa.

6. Do zabaw językowych należy wybierać odpowiedni moment, dziecko nie może być zmęczone, rozdrażnione.

    

7. Należy rozwijać krótkie wypowiedzi dziecka, dodając jedno, dwa słowa.

8. Należy nagradzać dziecko za próby mówienia, chwaląc nawet za minimalny sukces.

9. Należy wizualizować przekazywane werbalnie treści (filmy, obrazki, gesty, mimika, pokaz czynności).

10. Należy stosować na zajęciach zróżnicowane formy aktywności, typy zadań,
    w celu podtrzymania uwagi, motywacji, lepszego przetwarzania informacji,
    a tym samym lepszego zapamiętywania.

11. Należy sprawdzać, czy dziecko zrozumiało polecenie (dziecko może
    je powtórzyć prostymi słowami lub pokazać, w jaki sposób wykona zadanie).

12. Należy często zwracać się bezpośrednio do dziecka.

13. Należy powtarzać polecenia.

14. Należy unikać stosowania metod podających (dziecko z afazją bardzo szybko się dekoncentruje podczas zbyt długiej wypowiedzi) lub wspierać je środkami wizualnymi.

15. Dziecko na zajęciach powinno siedzieć blisko nauczyciela.

16. Nauczyciel powinien wspierać komunikaty werbalne gestem, mimiką, pokazem.

17. Dziecko powinno mieć pozwolenie od nauczyciela na komunikat „nie rozumiem”, gdyż często czuje się winne, że nie rozumie. Zaczyna to ukrywać
    i stosować strategie mało skuteczne albo wręcz dla niego szkodliwe.

18. Należy pamiętać, że dzieci afatyczne mają wiele negatywnych doświadczeń
    w komunikacji z otoczeniem. Mogą unikać rozmów, co jeszcze bardziej pogłębia ich trudności komunikacyjne i emocjonalne. Czasami nie potrafią wypowiedzieć właściwego słowa, ale wskazują obrazki. Należy dać im taką możliwość, aby mogły odnieść sukces.

19. Trzeba zachęcać dzieci z dużymi trudnościami w ekspresji mowy, aby korzystały z innych form wypowiedzi, wspierając lub zastępując komunikat werbalny (gest, mimika, obrazki, rysowanie, elementy języka migowego, PCS lub wybrane piktogramy, mówiki).

20. W nauce formułowania wypowiedzi należy pamiętać o stopniowaniu trudności. Gdy dziecko ma nasilone trudności z planowaniem, należy mu umożliwić odpowiadanie jednym słowem. Przydaje się tu technika „dokończ zdanie” w zadaniach pisemnych „zdania z lukami”.

21. W edukacji wczesnoszkolnej warto dużo śpiewać z dzieckiem.

22. Z praktyki pedagogicznej wynika, że nie ma jednej metody nauki czytania odpowiedniej dla wszystkich dzieci afatycznych. Podczas zajęć prezentujemy sylabową technikę czytania. Są jednak dzieci, które uparcie głoskują. Należy podążać za preferencjami dziecka w tym zakresie.

23. Podczas ćwiczeń w czytaniu zwracamy szczególną uwagę na rozumienie tekstu.

24. Dzieci słabo czytające nie chcą czytać przy całej klasie. Należy zatem dawać im do odczytania tekst dobrze przećwiczony w domu.

25. Dzieci afatyczne powinny mieć znacznie obniżone/dostosowane wymagania odnośnie do samodzielnego tworzenia tekstów) opisów, opowiadań, wypracowań). W tym wypadku kryterium użyteczności i niezbędności ma szczególne zastosowanie.

26. Do pełnego ukształtowania rozumienia operacji matematycznych konieczne jest odpowiednio długie działanie na konkretach oraz równoczesne ilustrowanie tych działań.

27. Należy upraszczać zadania tekstowe.

28. W przypadku trudności w pamięciowym opanowaniu tabliczki mnożenia/wzorów warto pozwolić dziecku na korzystanie z tablic matematycznych.

29. Bardzo ważną rolę odgrywają zajęcia plastyczno-techniczne oraz ruchowe.

30. Ważne znaczenie terapeutyczne mają zajęcia taneczne.

31. Zanim dziecko trafi do klasy w szkole masowej lub integracyjnej, należy przygotować do tej zmiany zarówno dziecko, jak i zespół klasowy (wyjaśnienie problemu dziecka).

32. Należy zapewnić zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa (prawo
    do popełniania błędów).

33. Należy odkrywać i zauważać mocne strony dziecka oraz aktywnie je rozwijać (konkursy, pogłębianie wiedzy i umiejętności na tematy interesujące dziecko).l

34. Należy rozwijać u dziecka poczucie odpowiedzialności za własne osiągnięcia oraz poczucia sprawstwa, wpływu na własną sytuację, m.in. osiągnięcia
    w nauce.

35. Należy rozwijać u dziecka świadomość/znajomość siebie – adekwatną samoocenę (słabe i mocne strony).

36. Należy uczyć dziecko strategii radzenia sobie z trudnościami.

37. Należy oceniać postępy dziecka w odniesieniu do niego samego (wysiłek
    i efekt w perspektywie czasu).

38. W przypadku dzieci hiperkinetycznych (nadruchliwych). Ale również męczliwych, mających trudności w koncentracji uwagi, warto robić przerwy śródlekcyjne. Ważna jest również zmienność form i metod pracy oraz atrakcyjność zajęć,

39. Należy zachęcać dziecko do okazywania uczuć, ale też w miarę możliwości, chronić przed nadmiernymi emocjami, stwarzać sytuacje będące dla dziecka źródłem pozytywnych emocji.

40. Nie należy denerwować się na dziecko z afazją. To nie jego wina, że nie może się wypowiedzieć lub nie rozumie, co się do niego mówi.

Opracowała: logopeda, pedagog specjalny - Agnieszka Laskowska-Rak